Prikkelbare darm Syndroom is een complex geheel van klachten die ook een complex antwoord vragen. Deze week belde iemand me met de vraag hoe ik het prikkelbare darmsyndroom behandel. Tja, daar is via de telefoon niet zo één twee drie antwoord op te geven. Daarom heb ik er een artikel aan gewijd, waarin ik wat gedetailleerder uit kan leggen hoe ik als orthomoleculair therapeut iemand met de klachten van het prikkelbare darmsyndroom ondersteun om zijn/haar gezondheid weer te herstellen.
Prikkelbare Darm Syndroom staat ook bekend onder andere namen, zoals spastische darm en het Engelse Irritable Bowel Syndroom (IBS). Prikkelbare Darm Syndroom wordt in de medische wereld kortweg PDS genoemd. PDS lijkt op dit moment een soort vergaarbak voor alle klachten aan het spijsverteringsstelsel waar men regulier het antwoord niet goed op weet. Als andere (lees: bekend bij medische specialist) lichamelijke afwijkingen, ziektebeelden, stoornissen en syndromen m.b.t. het maagdarmstelsel zijn uitgesloten, dan blijft PDS over. De specialist verwijst je dan vaak door naar een diëtiste die je een dieet gaat adviseren.
De klachten of symptomen bij Prikkelbare Darm Syndroom zijn talrijk, maar ze hebben allemaal wel verband met het verteren van voedsel , de opname van voedingsstoffen en de uitscheiding van voedselresten. Om wat voor klachten gaat het dan?
Bij PDS zijn de klachten een of meer van de volgende klachten waar je gedurende langere periodes, of soms altijd, last van hebt: buikpijn, buikkrampen, opgeblazen vol gevoel, opgezette buik, winderigheid, opboeren, problemen met de ontlasting, diarree of verstopping,, soms ook diarree én verstopping, ontlasting die telkens wisselt van vorm, sterk stinkende ontlasting. Bij sommige ruikt deze naar zwavel. Bij andere zuur, maar het kan ook een onbestemde rottende geur zijn. Vaak hebben mensen met PDS last van een aantal van deze symptomen.
Als je prikkelbare darmen hebt, dan heb je darmen die snel geïrriteerd zijn. De zenuwen die in de darmwand zitten, reageren dan gevoeliger als de darmwand uitgerekt wordt. Zodra je iets eet, dan wordt je darmwand uitgerekt. Vervolgens krijg je een aantal van de klachten die bij PDS horen. Soms kan dat wel de hele dag duren.
Mensen met PDS hebben hier vaak dagelijks last van. Hun klachten beïnvloeden hun leven sterk. Sommige mensen durven hun huis amper nog uit, omdat ze weten dat ze diarree gaan krijgen, maar niet weten wanneer. Onderweg is er natuurlijk zelden een toilet in de buurt om te gebruiken. Je zult maar met de trein naar je werk moeten. Andere mensen hebben de hele dag door een zeurende buikpijn of regelmatig krampen, waardoor ze belemmerd worden om zich goed te concentreren op hun dagelijkse bezigheden. Soms komt het voor dat ze weken niet kunnen poepen. Weer anderen voelen zich vaak moe en kunnen op die manier moeilijk omgaan met de verplichtingen van alledag. Je leest het wel: de uitwerking van de klachten is bij iedereen anders. Mensen in de omgeving snappen er vaak niets van, omdat je aan mensen met PDS vaak niets bijzonders kunt zien. Ze zien er niet ziek uit, maar hebben wel last van allerlei vervelende klachten.
Op dit moment zijn er meer dan 2 miljoen Nederlanders gediagnosticeerd met Prikkelbare Darm Syndroom ofwel PDS. 2 miljoen!!! Dat is één op de tien Nederlanders. Dan hebben we het alleen nog maar over de mensen die naar de huisarts zijn geweest, vervolgens onderzocht zijn en uiteindelijk de diagnose PDS hebben gekregen. In werkelijkheid zijn het natuurlijk nog veel meer Nederlanders die hier last van hebben, maar er niet mee naar de huisarts gaan.
Als orthomoleculair therapeut weet ik dat de behandeling voor ieder mens anders is, omdat bij ieder mens een andere combinatie van oorzaken ten grondslag ligt aan hun klachten. Toch wil ik hierna een aantal oorzaken benoemen, zodat je een idee krijgt hoe ik als orthomoleculair therapeut samen met jou te werk ga. Bedenk daarbij dat het, bij welk ziektebeeld of syndroom dan ook, zelden om één oorzaak gaat. Dit is volgens mij ook de belangrijkste reden dat Prikkelbare Darm Syndroom in het ziekenhuis of door een diëtist zo moeilijk te behandelen is. Men is op zoek naar die ene oorzaak die alles op kan lossen. Of het nu poliepen zijn die weg gebrand kunnen worden, een zenuw is die overprikkeld is en waarvoor medicatie gegeven kan worden om haar tot rust te brengen of een glutenallergie die je kunt oplossen door alle gluten uit je voeding te halen. Mijn ervaring leert dat het bijna altijd om meerdere oorzaken gaat die je allemaal moet oplossen om van de klachten af te komen en je weer gezond te gaan voelen.
Aan welke oorzaken denk ik bij het Prikkelbare Darm Syndroom en hoe ondersteun ik de mensen in mijn praktijk om die op te lossen?
- Er zijn vele redenen, waardoor de slijmlaag die de darmwand moet beschermen, kapot gaat. Eén daarvan is dat de gemiddelde Nederlandse voeding veel schadelijke saponines en lectines bevat. Dit zijn antinutriënten die in bepaalde planten veel aanwezig zijn. Als wij delen van deze planten veel eten, dan maken wij de beschermende slijmlaag kapot, waardoor de darmwand verhoogd doorlaatbaar wordt (met een moeilijk woord: hyperpermeabiliteit). Hierdoor kunnen de zenuwen in en achter de darmwand extra geprikkeld worden. Het kan tijdelijk van belang zijn om voedsel met veel schadelijke saponines en lectines te weren. Tegelijkertijd kun je meer voedsel gaan gebruiken die de glycocalix, zo heet die beschermende slijmlaag, te herstellen.
- Door de kapotte slijmlaag en de verhoogd doorlaatbare darmwand komen er makkelijk stoffen in ons lichaam binnen die er niet in binnen hadden mogen komen. Dit veroorzaakt meestal een milde, maar wel chronische ontstekingsreactie in het lichaam zelf. Hoe merk je zo’n ontstekingsreactie dan? Je hebt meestal nergens heel veel last van, maar wel een beetje. Dat kan zijn b.v. een beetje haaruitval, een beetje eczeem, nooit helemaal fit, wat acné, soms wat astma of lichte bronchitis, wat slechter zien. In de natuur gaat alles om energie. Energie kun je maar één keer uitgeven. Een ontstekingsreactie die altijd een beetje aanwezig is, kost het lichaam veel energie. Dan blijft er vaak weinig energie meer over om je dagelijkse activiteiten met fitheid en plezier te doen. Die ontstekingsreactie moet natuurlijk opgelost worden om je gezondheid weer te kunnen herstellen.
- Veel mensen leiden een zittend leven, waardoor hun darmen onvoldoende in beweging blijven. We realiseren het ons niet, maar zo’n 25 jaar geleden had bijna niemand een computer in huis. Dus zeker ook geen mobiele telefoon en tablet. Stel je voor waar je de hele dag mee bezig zou zijn als je niet achter je beeldscherm zou zitten. Hoeveel positieve dingen ik ook kan zeggen over onze digitale gadgets, een groot nadeel is dat we hierdoor veel minder zijn gaan bewegen. Bepaalde beweging helpt onze darmen om de voedselbrij te kneden en verder door het spijsverteringskanaal te vervoeren. Bewegen heeft allerlei functies voor ons lichaam. Eigenlijk zijn wij mensen, evolutionair gezien, niet gebouwd om NIET te bewegen. Middels orthomoleculaire therapie kun je leren wat beweging allemaal voor je doet, zodat je gemotiveerd kunt raken om inderdaad te gaan bewegen. Leer ook welke vorm van beweging wanneer het meest geschikt is.
- In Nederland wordt ons door de reguliere diëtisten vaak geleerd om 6 keer per dag te eten. Dit betekent dat ons spijsverteringsstelsel de hele dag aan het werk moet, terwijl onze energie meestal naar onze activiteiten gaat. Hierdoor krijgt het maag-darmstelsel onvoldoende energie toebedeeld om haar werk goed te kunnen doen. Het voedsel wordt onvoldoende verteerd, gaat liggen rotten en rotting veroorzaakt gassen, verkramping en pijn. Om onze hele manier van eten en leven te kunnen veranderen, is het nodig dat je kennis krijgt over de ritmes die bij ons lichaam passen.
- Als je dan ook nog het verkeerde (lees: snelle koolhydraten) eet, dan is onze alvleesklier 16 uur per dag bezig om insuline te produceren. De alvleesklier is een orgaan dat in optimale staat ook veel enzymen en andere stoffen kan produceren die je nodig hebt om je voedsel goed te verteren. Als de alvleesklier constant insuline moet produceren om glucose te transporteren, dan heeft het geen tijd over om al die belangrijke stoffen voor de spijsvertering te produceren. Klachten die je bij Prikkelbare Darm Syndroom ziet, zijn dan een logisch gevolg. Door te leren welke koolhydraten je wel en beter niet kunt eten, ben je minder dwingend naar de alvleesklier om insuline te produceren. Ze houdt daardoor meer tijd over om spijsverteringsenzymen en nog veel meer te produceren voor een optimale vertering van je voedsel. Er zijn binnen de orthomoleculaire geneeskunde ook verschillende supplementen inzetbaar om de alvleesklier te helpen herstellen.
- De bacteriën in onze darmen spelen een belangrijke rol bij de verwerking van je voedsel tot kleine eenheden die je in je lichaam kunt opnemen om energie, hormonen of bouwstoffen van te maken. Als je antibiotica gebruikt (hebt), dan is de kans groot dat de kwetsbare bacteriën die bij je horen, dood gaan. Andere bacteriën daarentegen die als ziekteverwekkers worden gezien, kunnen steeds beter tegen antibiotica (dat heet antibioticaresistent) en weten te overleven. Op die manier krijg je steeds meer bacteriën in je darmen die ziekte kunnen veroorzaken en steeds minder bacteriën die je gezond houden. Je ziet dan ook dat het aantal bacteriestammen bij iedere nieuwe generatie Nederlanders steeds verder afneemt. Als je aan antibiotica denkt, dan denk je waarschijnlijk aan pillen van de huisarts of specialist. Er zit daarnaast echter nog steeds verborgen antibiotica in onze voeding, ook al is daar in de Nederlandse veeteeltsector de laatste jaren wel veel aandacht besteed aan het verminderen van de hoeveelheid gebruikte antibiotica. Ik zeg het correct: de Nederlandse veeteeltsector. Niet in alle landen zijn er zulke strenge eisen t.a.v. het gebruik van antibiotica. Als jouw voedsel niet goed verteerd wordt, dan gaat het liggen rotten. Hierdoor krijgen ziekte verwekkende bacteriën nog meer kans om zich te vermeerderen en wordt de slijmlaag die de darmwand moet beschermen verder aangetast. Zo krijg je langzaam maar zeker letterlijk een rottende darm. Je kunt op allerlei manieren in je darmen beïnvloeden welke bacteriën de baas zijn. Door deze te leren, krijg je meer invloed op je gezondheid. Er zijn op dit moment ontzettend veel ziektebeelden die indirect verbonden zijn aan de situatie in de darmen.
- Als je de juiste vezels eet, dan kun je de darmbacteriën die bij je horen en die je gezond kunnen maken, uitnodigen om in je darmen te komen en zich daar te vermeerderen. Je denkt misschien dat alle vezels dezelfde werking hebben, maar dat is absoluut niet het geval. Gezonde en ziekmakende bacteriën eten verschillende soorten vezels. Hoe meer vezels je eet van de juiste soort, hoe meer voedsel er is voor de gezonde bacteriën. Dan kunnen zij in aantal toenemen en je helpen om je beschermende slijmlaag weer heel te maken en je spijsvertering te verbeteren. Een betere spijsvertering betekent een betere voedselopname en minder rotting.
- Paracetamol en ibuprofen kun je vrij in de supermarkt kopen. Je zou de voorzichtige conclusie kunnen trekken dat we het, net als voedsel, met zijn allen dagelijks gaan gebruiken. Misschien jij ook wel. Natuurlijk zul je er dan een goede reden voor hebben. Je buikpijn wordt er b.v. even minder door. Het lastige van deze pijnstillers, is dat ze de spijsvertering verstoren, de slijmlaag verder kapot maken en de darmwand irriteren. Andere medicatie kan soms hetzelfde nadelige effect hebben.
- Maagzuurremmers worden vaak ingezet samen met andere medicatie, omdat die de slijmlaag kapot maken en de darmwand irriteren. Door deze maagzuurremmers vermindert de hoeveelheid maagzuur in de maag, waardoor je bij een kapot maagslijmvlies minder pijn hebt. Maagzuur dat n.l. rechtstreeks in contact komt met de maagwand heeft een bijtend effect en veroorzaakt pijn. Als de hoeveelheid maagzuur dan geremd wordt, dan neemt het bijtende effect ook af. Je krijgt daardoor echter wel een ander probleem. Maagzuur is nodig om aan de alvleesklier, lever en darmen het juiste signaal te geven: zorg voor stoffen die nodig zijn voor de verdere spijsvertering, zodra de voedselbrij vanuit de maag in de darmen terecht komt. Als dat zure signaal niet komt, dan zullen er minder spijsverteringsbevorderende stoffen geproduceerd worden en kan de spijsvertering niet goed meer plaatsvinden. Je krijgt ook nog een ander probleem. Het maagzuur moet ervoor zorgen dat vlees en andere eiwitbronnen in de maag uit elkaar vallen. Je kunt het vergelijken met draadjesvlees. Als je het lang genoeg laat stoven, dan valt het uit elkaar en is het makkelijker te verteren. Als het vlees in de maag niet uit elkaar valt, dan komen er niet goed voorverteerde eiwitresten in de darmen terecht en veroorzaken daar eiwitrotting. Er is echt maar één plaats in het spijsverteringsstelsel waar de eiwitten goed kunnen worden voorverteerd en dat is in de maag met behulp van maagzuur. Er zijn ook mensen die een maagzuurremmer krijgen, vanwege buikpijn. Het idee bestaat dat er teveel maagzuur in de maag zou zijn. Uit ervaring, weet ik dat het meestal niet een teveel, maar een tekort aan maagzuur is in combinatie met een kapot maagslijmvlies. Door met een maagzuurremmer het maagzuur verder te binden, gaat de spijsvertering op de lange termijn verder van de rails. Natuurlijk heeft de maagzuurremmer in eerste instantie een positief effect op de buikpijn. Wat ik wat zie, is dat het effect na enkele maanden tot een half jaar afneemt en er steeds zwaardere middelen ingezet worden. Om het probleem op te lossen, kan het niet anders dan dat je ervoor zorgt dat het maagslijmvlies gaat herstellen en je maagzuurproductie normaliseert.
- Stress heeft een grote invloed op de werking van onze spijsvertering. Bij stress denken we altijd aan emotionele stres of heel veel moeten doen in korte tijd. Ik bedoel met stress echter iets anders. Alle activiteiten die we doen, worden door ons lichaam als stress ervaren. Om een voorbeeld te geven: op dit moment raken steeds meer jongeren burn-out door hun mobiele telefoon. De ouderen krijgen daarentegen op steeds jongere leeftijd last van Alzheimer ook door hun mobiele telefoon. Dit wordt nu al digitale dementie genoemd. Het lijkt erop dat wij niet goed meer in de gaten hebben welke prikkels we iedere dag moeten zien te verwerken en welke effecten die op ons lichaam hebben. Misschien is dit wel het belangrijkste waar ik de mensen in mijn praktijk bij ondersteun. Samen onderzoeken we welke zaken in jouw leven stress veroorzaken en hoe jij daar in kleine stappen anders mee om kunnen gaan. Ik zie dat mensen veel zelf kunnen als ze af en toe een steuntje in de rug krijgen om ze op het juiste pad en in de juiste richting te laten blijven gaan.
- Tegenwoordig wordt er in de wetenschappelijke literatuur gesproken over de “gut-brain-axis”. Er bestaat een directe verbinding tussen onze darmen en hersenen via een zenuw die de Nervus Vagus heet. Veranderingen in darmflora (de verschillende bacteriesoorten in je darmen) in de darmen hebben een direct gevolg op het functioneren van de hersenen. De microbiotica (een ander woord voor darmflora) kunnen zo je stemming en je denken beïnvloeden. Ook in de hersenen zijn bacteriën te vinden die we normaal gesproken in onze darmen tegenkomen. We kunnen met recht spreken van buikhersenen. Soms noemt men dit ons Als je de juiste gezond makende bacteriën in je darmen hebt, dan is het verstandig om je onderbuik te volgen. Als je echter ziekmakende bacteriën in je darmen hebt, dan is de kans groot dat je verkeerde beslissingen gaat maken op basis van je onderbuikgevoel. Soms zie je dat mensen met het Prikkelbare Darm Syndroom zich dan ook niet helemaal lekker voelen en last hebben van stemmingswisselingen of negatieve gedachten. Een reden te meer om ervoor te zorgen dat de gezonde bacteriën de overhand weer krijgen om ons te helpen de spijsvertering te verbeteren en onze gezondheid terug te vinden.
- De Nervus Vagus is een zenuw die een onderdeel vormt van het parasympatische zenuwstelsel. Dit is een deel van het autonome zenuwstelsel dat het lichaam helpt om tot rust en herstel te komen. De tegengestelde kant van hetzelfde zenuwstelsel is de (Ortho)sympaticus. Deze bereid ons voor op een vechtvluchtreactie. Bijna al onze activiteiten, maar ook veel andere aspecten van onze moderne wereld, bevorderen de sympaticus. De sympaticus betekent afbraak van lichaamsweefsel om het lichaam van energie te voorzien. Op de lange termijn moeten sympaticus en parasympaticus in evenwicht zijn, omdat je anders “je eigen lichaam opeet”. Als de tonus van de parasympaticus hoger is, dan worden de bloedvaten naar de spijsverteringsorganen gestimuleerd om te verwijden. Bloedvaten die wijder open staan, kunnen meer voedingsstoffen aanvoeren en afvalstoffen afvoeren. Op die manier worden door de hogere tonus van de sympaticus de spijsvertering verbeterd. De organen die hiertoe behoren (maag, darmen, alvleesklier, lever) kunnen door de betere bloedtoevoer beter functioneren. Leer met orthomoleculaire geneeskunde hoe je de sympaticus kunt remmen en de parasympaticus kunt stimuleren. Zo nodig zijn er ook kruiden en voedingssupplementen die je daarbij kunnen ondersteunen. Op die manier kunnen je de klachten van het Prikkelbare Darm Syndroom ofwel PDS duidelijk verminderen.
- Onze voeding is vaak niet zuiver meer en door de industrie zodanig bewerkt, dat het veel onbekende chemische stoffen bevat. De lever moet ons lichaam weer vrij zien te maken van deze troep. Daardoor is de lever vaak zo hard aan het werk om te ontgiften (detoxificeren) dat ze geen tijd meer heeft om gal en andere spijsverteringsenzymen te produceren. Hierdoor kunnen voedingsstoffen minder goed verteerd worden. Ook is het natuurlijk logisch dat de darmen wat sneller geïrriteerd raken als er allerlei chemicaliën in onze voeding zit. Klachten die bij het Prikkelbare Darm Syndroom of PDS komen zo makkelijk tot uiting.
- Last but not least: ziekteverwekkende bacteriën kunnen een grote rol spelen bij het verstoren van de spijsvertering door het vormen van een biofilm. Dit gaat veel verder dan het verstoord raken van het evenwicht tussen gezond makende en ziek makende bacteriën. De biofilm is een taaie slijmlaag die over de beschermende slijmlaag heen ligt. Deze laatste droogt daardoor uit en kan je darmwand niet goed meer beschermen. Ook kunnen voedingsstoffen daardoor moeilijker opgenomen worden en kunnen door de darmen geproduceerde enzymen moeilijker afgegeven worden. Ook nu wordt de darmwand verhoogd doorlaatbaar en komen bacteriën en virussen makkelijker binnen. De biofilm is een soort kasteel, waarin schadelijke bacteriën in en uit kunnen op het moment dat zij dat willen. Als ze in het kasteel zijn, dan zijn ze goed beschermd. Als ze denken dat het veilig is, dan kunnen ze het lichaam ingaan en richten daar schade aan. Ze doen dit georganiseerd. Antibiotica heeft nauwelijks of geen invloed op deze biofilm. Bacteriën en virussen werken samen om deze biofilm in stand te houden. Zo werkt het Epstein Barr virus (dat de ziekte van Pfeiffer kan veroorzaken) nauw samen met o..a. de Borrelia Burgdorferi bacterie (die de ziekte van Lyme kan veroorzaken), om de biofilm goed in stand te houden. Voor mij is één ding duidelijk geworden: het is niet zo dat er bacteriën in jouw wereld wonen, jij woont in de wereld van de bacteriën. Daar heb je rekening mee te houden. De kunst is om deze bacteriën te vriend te maken (dit heet symbiotisch mee samenleven) of je eigen darmen minder aantrekkelijk te maken voor deze ziek makende georganiseerde bende. Hier zijn binnen de orthomoleculaire geneeskunde verschillende mogelijkheden voor die er langzaam maar zeker voor kunnen zorgen dat de biofilm vermindert, maar ook dat de schadelijke bacteriën liever weer vertrekken.